Signalement Ondertussen in Den Haag
Ambtenaren op de betrokken ministeries zijn zich ervan bewust dat de decentralisaties in het sociale domein ook voor de Rijksoverheid een majeure verandering betekenen. Zij geven aan dat zij gemeenten zien als gelijkwaardige samenwerkingspartners met wie zij voor een gezamenlijke opgave staan. Tegelijk blijkt de praktijk weerbarstig; traditie en ingesleten gewoonten maken dat het Rijk zich er niet altijd bewust van lijkt te zijn dat het nog regelmatig werkt vanuit een hiërarchische opstelling, of dat gemeenten dat soms nog zo ervaren. Die conclusie trekt de Raad voor het Openbaar Bestuur in zijn signalement ‘Ondertussen in Den Haag’.
Download 'Signalement Ondertussen in Den Haag. Over de invloed van de decentralisaties op het functioneren van de Rijksoverheid'
Download 'Gelijkwaardigheid tussen gemeenten en Rijk blijft lastig - artikel Friesch Dagblad'
Verkenning
De Raad stelde eerder vast dat in de vele onderzoeken naar de decentralisaties in het sociale domein vooral het lokaal bestuur onder de loep wordt genomen. Terwijl die toch ook consequenties zou moeten hebben voor het functioneren van de Rijksoverheid. Daarom heeft de ROB een verkenning opgezet naar de invloed van de decentralisaties in het sociale domein op het functioneren van de Rijksoverheid. Voor die verkenning sprak de Raad onder meer met tal van ambtenaren op de ministeries van BZK, J&V, SZW en VWS en interviewde bovendien vertegenwoordigers van de koepelorganisaties VNG en Divosa.
Rol
Er is veelvuldig overleg tussen de departementen onderling en tussen departementen en de koepels van de lokale overheden. Maar er vindt geen fundamenteel gesprek plaats over wat de rol van systeemverantwoordelijke betekent en hoe de departementen hun opstelling naar het lokaal bestuur kunnen uniformeren. Dat maakt het voor gemeenten lastig om de beoogde integraliteit te realiseren. Zij moeten immers samenwerken met verschillende departementen die elk op hun eigen manier invulling geven aan hun rol.
Vervolg
De Raad meent dat er flinke stappen zijn gezet maar ziet ook volop ruimte voor vervolgstappen. Daartoe doet hij in ‘Ondertussen in Den Haag’ tien aanbevelingen aan het kabinet. Bij de uitvoering daarvan ziet de Raad een speciale rol weggelegd voor het ministerie van BZK in haar rol als coördinerend departement van de decentralisaties. Die kan onder meer het gesprek binnen het Rijk over de invulling van systeemverantwoordelijkheid organiseren en zelf ook fungeren als centraal aanspreekpunt voor de decentrale overheden.
Podcast
In de podcast 'Naar een interbestuurlijk verbond' van Zaaigoed is secretaris-directeur van de ROB Rien Fraanje een van de sprekers. Hij spreekt met name over het signalement Ondertussen in Den Haag.
In de media
- Als rijk wil bepalen, moet het ook betalen, Binnenlands Bestuur, 21 juni 2019
- Decentralisaties vragen ook van het Rijk een andere houding en werkwijze, Sociale Vraagstukken, 2 juli 2019
- Tussen Haagse theorie en lokale realiteit, presentatie Gerber van Neijendaal bij Sociale Pijler G40Stedennetwerk, 26 september 2019