Adviesrapport De bestuurlijke verantwoordelijkheid voor systemen
Systeemverantwoordelijkheid; een begrip waarover recent veel gepubliceerd is. In gesprekken tussen Rijksoverheid en andere overheden wordt het begrip vaak gebruikt om aan te geven dat de uitvoering weliswaar buiten de Rijksoverheid is belegd, maar dat de eindverantwoordelijkheid nog steeds onveranderd bij een minister berust. De Raad voor het openbaar bestuur pleit voor een herbezinning op de vraag wat systeemverantwoordelijkheid in deze tijd nog behelst.
In zijn advies ‘De bestuurlijke verantwoordelijkheid voor systemen’ gaat de Raad nader in op het begrip systeemverantwoordelijkheid. Het advies pleit voor de erkenning van Den Haag voor het feit dat er een gezamenlijke verantwoordelijkheid is: van systeemverantwoordelijkheid naar het gezamenlijk besturen van systemen.
Gedeelde verantwoordelijkheid
De Raad geeft aan dat systeemverantwoordelijkheid per definitie een gedeelde verantwoordelijkheid is. Verschillende actoren dragen in dat systeem verantwoordelijkheid en ze hebben verschillende rollen. Geen van hen staat er buiten of erboven. Dat betekent niet dat elk verantwoordelijk is voor het geheel; ze hebben wel allen belang bij dat geheel.
Bijvoorbeeld: de minister (met het Parlement) is verantwoordelijk voor de wetstekst, maar niet voor de wijze waarop deze in de praktijk wordt uitgevoerd. Dat gebeurt vaak in gemeenten. Een wethouder legt dan in de eerste plaats verantwoording af aan de Gemeenteraad.
Systeembesturing
Om gedeelde verantwoordelijkheid tot uitdrukking te brengen, introduceert de Raad een nieuwe term: systeembesturing.Daarvan is sprake wanneer voor het behalen van publieke doelstellingen of waarden de inzet is vereist van verschillende publieke en private organisaties.
Het begrip systeemverantwoordelijkheid wordt met deze nieuwe term ontdaan van zijn huidige, vaak nog vooral hiërarchische lading. Daardoor krijgen nieuwe, meer passende sturingsmodaliteiten een kans om tot ontwikkeling te komen.
Gespreksagenda
Het advies ‘De bestuurlijke verantwoordelijkheid voor systemen’ biedt een gespreksagenda en handvatten voor een constructief gesprek tussen alle betrokken in een systeem.