Adviesrapport Wisselwerking

Veel gemeenteraadsleden hebben het gevoel de greep te verliezen op de taken die samen met andere gemeenten worden uitgeoefend. Ze missen vaak het overzicht van wat er op dat bovengemeentelijke niveau gebeurt. En vaak is er niet genoeg inhoudelijke betrokkenheid van gemeenteraadsleden bij het werk van het regionale samenwerkingsverband. Gemeenteraadsleden maken zich daarover ongerust. Want als steeds meer taken bovengemeentelijk worden georganiseerd, maar de vertegenwoordigende democratie beperkt blijft tot het gemeentelijk grondvlak, ontstaat vroeger of later een democratisch tekort.

Actief inzetten op samenwerking

De gevolgen kunnen beheersbaar blijven, als er actief ingezet wordt op de wisselwerking tussen de gemeenteraden en de instellingen voor bovengemeentelijke samenwerking.

Alle actoren hebben daarin een rol te vervullen:

• Gemeenteraden dienen zich meer te concentreren op het vertalen van vragen en problemen van de samenleving in bestuurlijke oplossingen;
• Colleges van B&W kunnen ervoor zorgen dat gemeenteraden tegelijk beschikken over dezelfde informatie over de prestaties van regionale samenwerkingsverbanden;
• De bestuurlijke en ambtelijke leiding van samenwerkingsverbanden zouden het ook als hun taak kunnen zien dat zij gemeenteraden pro-actief betrekken bij belangrijke beleidsbeslissingen;
• Raadsgriffiers kunnen als smeerolie voor de bestuurcultuur dienen. Zij kunnen zorgen voor een klimaat van aanspreekbaarheid en verantwoording;
• De provincie mag meer aandacht besteden aan de samenwerkingsverbanden door de rol van bewaker van de kwaliteit van het openbaar bestuur op zich te nemen;
• De minister van BZK zou ervoor moeten zorgen dat het Rijk passende afstand in acht neemt, en investeert in opleiding en scholing voor gemeenteraadsleden, griffiers, besturen en directies van samenwerkingsverbanden;
• Bij regering en parlement wil de Raad met dit advies het doordenken van de gevolgen van de decentralisaties stimuleren. De normen van de wetgever en de praktijken in gemeenten blijken elkaar soms in de weg te zitten; de Haagse politieke werkelijkheid past niet altijd op de gemeentelijke praktijk.

Advies Wisselwerking

De forse groei van bovengemeentelijke samenwerking kan grote consequenties hebben voor de kwaliteit van de democratische besluitvorming. Het advies Wisselwerking geeft aan hoe  de gevolgen beheersbaar kunnen blijven. Het advies is het antwoord van de Raad op de vraag van de minister van BZK en Tweede Kamerleden hoe het is gesteld met de democratische legitimiteit van gemeentelijke samenwerking.

Onderzoekstage

Lisanne de Blok heeft voor de Raad voor het openbaar bestuur een onderzoekstage uitgevoerd. Het onderzoek zoomt in op de vraag hoe de democratische legitimiteit van intergemeentelijke samenwerkingsverbanden wordt ervaren door gemeenteraadsleden. Dit onderzoek is als aparte bijlage opgenomen.

Werkbezoek Agentschap Binnenlands Bestuur

Op 28 oktober 2015 bracht een delegatie van de Raad voor het openbaar bestuur een werkbezoek aan het Agentschap Binnenlands Bestuur (ABB) van de Vlaamse Overheid in Brussel. Ook in Vlaanderen is het thema democratische legitimiteit van samenwerken actueel.

Interview met de auteur

RaadsledenNieuws sprak met de hoofdauteur van het advies, Michael Mekel. U kunt het interview Naar een betere wisselwerking op de website teruglezen.