Ga direct naar inhoud
Banner goed openbaar bestuur 03
Beeld: ©ROB

Wegingskader goed openbaar bestuur

Wat is goed openbaar bestuur? In het signalement Gezag herwinnen heeft de ROB opgemerkt dat het openbaar bestuur van vandaag niet genoeg nadenkt over de belangrijke waarden van goed openbaar bestuur. Hierdoor blijven overheden soms hangen in technocratisch en rationeel handelen, wat zou lijken alsof het neutraal is. Maar, dat is niet zo, want achter elke beslissing zit een bepaalde norm of waarde. Er ontstaat dan een gebrek aan morele verantwoordelijkheid, omdat het openbaar bestuur nooit volledig neutraal is.

Gezag

Om dit morele tekort te herstellen, is het belangrijk dat iedereen die in het openbaar bestuur werkt deze morele principes weer expliciet maakt, en de waarden van goed openbaar bestuur serieuzer neemt in besluitvorming. Dit draagt bij aan een openbaar bestuur dat meer gezag uitstraalt en meer voor elkaar krijgt. Om het gesprek daarover te helpen heeft de ROB het wegingskader openbaar bestuur gemaakt. Er zijn twee publicaties: de praatplaat met het Wegingskader, en een Toelichting met de onderbouwing. 

Wegingskader goed openbaar bestuur

Toelichting Wegingskader goed openbaar bestuur

Willen we het, mag het, werkt het?

Aan de basis van goed openbaar bestuur liggen drie principes: democratie, rechtsstaat en bestuurlijk vermogen. Anders gezegd: willen we het, mag het, en werkt het?

  • Rechtsstaat: legaliteit, algemene beginselen van behoorlijk bestuur, burgerrechten en politieke rechten, behoorlijkheidsvereisten, legitimiteit, internationale verdragen.
  • Democratie:  participatie, deliberatie, vertegenwoordiging, responsiviteit, belangen van minderheden, legitimiteit.
  • Bestuurlijk vermogen: presterend vermogen, robuuste uitvoering, bestendige overheid, effectief en efficiënt.

Voor wie?

Het beoordelen van wat goed openbaar bestuur inhoudt, is de afgelopen jaren niet eenvoudiger geworden. Bestuurders, volksvertegenwoordigers, beleidsmakers en uitvoerders moeten niet alleen de wetten en regels op een juiste manier toepassen, maar ook samenwerken met maatschappelijke organisaties en bedrijven. Hierbij proberen ze ook nog eens rekening te houden met de belangen van de burgers. Dit alles maakt het lastig om bewust de waarden van goed openbaar bestuur af te wegen.

Het Wegingskader is bedoeld voor mensen die werkzaam zijn in het openbaar bestuur, zoals bij de Eerste en Tweede Kamer, ministeries, provincies, waterschappen, gemeenten en andere adviesorganen. Eigenlijk is het voor iedereen die bezig is met de maatschappelijke uitdagingen van vandaag en morgen.

Waarden die botsen

Verschillende waarden kunnen in verschillende situaties elkaar versterken, los van elkaar staan, of zelfs botsen. Dat geldt natuurlijk voor de principes
van rechtsstaat, democratie en bestuurlijk vermogen. Zo neemt de overheid besluiten om een crisis te bestrijden, denk aan de maatregelen bij de COVID- 19 pandemie. Snel handelen rijmde niet altijd met de waarde van legitimiteit van besluitvorming.

Bij dit traject zijn betrokken: