Adviesrapport Jong geleerd, oud gedaan
Voor een levendige democratie zijn betrokken burgers van groot belang. Er zijn echter zorgen over de politieke betrokkenheid van jongeren. Uit onderzoek van de Raad voor het Openbaar Bestuur blijkt dat de betrokkenheid van jongeren verhoogd kan worden door de kiesgerechtigde leeftijd te verlagen. Daarom adviseert de ROB de kiesgerechtigde leeftijd uit de Grondwet te schrappen en de Kieswet aan te passen, zodat experimenten met verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd van 18 naar 16 jaar mogelijk worden.
Het is belangrijk dat jonge mensen toegang hebben tot democratische besluitvorming. De beslissingen die nu worden genomen hebben straks immers invloed op hun leven. Bovendien zijn jongeren de toekomstige dragers van de democratie. Er zijn echter zorgen over de politieke betrokkenheid van jongeren. De ROB heeft daarom onderzocht hoe jongeren actief betrokken kunnen worden bij de democratie en of de kiesgerechtigde leeftijd verlaagd zou moeten worden van 18 naar 16 jaar.
Aanbevelingen aan regering en Staten-Generaal
Op basis van onderzoek en gesprekken met jongeren doet de ROB in zijn advies ‘Jong geleerd, oud gedaan’ een vijftal aanbevelingen aan de regering en Staten-Generaal voor het verhogen van de politieke betrokkenheid van jongeren:
- Haal de kiesgerechtigde leeftijd uit de Grondwet en pas de Kieswet aan zodat experimenten op lokaal en provinciaal niveau mogelijk worden, zoals gewenst door partijen in de provincies Friesland, Zeeland en Zuid-Holland.
- Ondersteun gemeenten en provincies die willen experimenteren met de verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd bij de organisatie hiervan en bij het voorbereiden van jongeren op hun deelname aan deze experimenten.
- Laat onderzoek doen naar de effecten van deze verlaging op een breed scala aan korte en lange termijn effecten: consequenties voor opkomst, quality of the vote, politieke volwassenheid, tevredenheid met en vertrouwen in democratie en haar instituties.
- Entameer een debat over de vraag voor welke verkiezingen en onder welke voorwaarden de kiesgerechtigde leeftijd verlaagd kan worden en kom op basis van dit debat met een wetsvoorstel.
- Investeer verder in het burgerschapsonderwijs in Nederland. Focus daarbij met name op de intensivering van het burgerschapsonderwijs van beroepsgericht opgeleide jongeren en op de ontwikkeling van democratische competenties.
In de media
- Stemmen vanaf je 16e: "Als je een studie kunt kiezen, ben je ook intelligent genoeg om een partij te kiezen", AT5, 11 maart 2021
- Kiesgerechtigde leeftijd kan naar zestien jaar, Folia (UvA), 11 maart 2021
- Stemmen jongeren te weinig? De kloof tússen jonge kiezers, die is pas groot, Volkskant, 11 maart 2021 (inlog nodig)
- Amsterdam wil stemrecht voor 16- en 17-jarigen, Parool, 10 maart 2021
- Jong geleerd, De Groene Amsterdammer, 18 december 2019
- Ruim baan voor de jonge kiezer, FD, 11 juli 2019 (toegankelijk d.m.v. gratis registratie
- Oostenrijk verguld met puberstem, Binnenlands Bestuur, 06 juli 2019
- Column: De jeugd heeft de toekomst, nu het heden nog, RTV Noord, 29 juni 2019
- Geef zestien- en zeventienjarigen stemrecht, NRC, 28 juni 2019
- Jongeren krijgen meer invloed op politiek, 27 juni 2019, 7Days
- Doorbreek de beleidsimpasse, 26 juni 2019, Ravage Webzine
- ‘Laat 16-jarigen stemmen, dat is goed voor de democratie’, 26 juni, Het Parool
- Uitslag Stelling: ’Te jong en te onervaren’, 26 juni, De Telegraaf
- 5 prangende vragen over het verlagen van de kiesgerechtigde leeftijd van 18 naar 16, 25 juni 2019, Vice
- Puber moet kunnen stemmen bij lokale en provinciale verkiezingen, Interview met Sarah de Lange, in NRC, 24 juni 2019
- Advies: al stemmen op je zestiende, NOS.nl, 24 juni 2019
- Experimenteer met stemmen vanaf 16 jaar, Binnenlands Bestuur, 24 juni 2019
- Laat gemeenten en provincies experimenteren met kiesrecht voor 16- en 17-jarigen, Trouw, 24 juni 2019
- Adviesraad wil apatische jongeren betrekken bij de politiek, FD, 24 juni 2019 (toegankelijk d.m.v. gratis registratie)
- Stemmen vanaf 16 jaar? Interview met Bas Banning van Prodemos, te luisteren op NPO Radio 5, 24 juni 2019
- Promovendus politicologie Dieter Stiers: ‘Ook 16-jarigen brengen een geïnformeerde stem uit’, Volkskrant, Opinie, 2 juli 2019
- Nederlandse jongere mag stemmen in Duitsland, Binnenlands Bestuur, 11 september 2020
Totstandkoming advies
De ROB heeft de wetenschappelijke literatuur over dit onderwerp bestudeerd. Daarnaast is met veel jongeren gesproken hierover. Onder meer in bijeenkomsten, op scholen en door middel van een blog- en vlogwedstrijd. Over het adviestraject is een animatiefilm gemaakt.
