Essaybundel #WOEST, over de kracht van verontwaardiging

Inzicht in verontwaardiging

Met de essaybundel #WOEST wil de ROB meer inzicht bieden in hoe verontwaardiging kan leiden tot bepaalde grensoverschrijdende gedragingen; wanneer verontwaardiging een uiting is van positieve betrokkenheid, wat de gewenste omgang is met verontwaardiging in de democratische rechtsstaat en over welke handelingsperspectieven – zowel strategieën als technieken – de overheid zou moeten beschikken om op de juiste manier om te gaan met verontwaardiging.

In de 18 essays van de bundel wordt dit vraagstuk belicht vanuit verschillende disciplines, zoals de rechtsgeleerdheid, filosofie, geschiedenis, politicologie, sociologie, psychologie, ethologie, bedrijfskunde en bestuurskunde.

Centrale les

Een centrale les in de bundel is dat de overheid zich kan voorbereiden op de verontwaardiging van burgers en mogelijk zelfs haar voordeel hiermee kan doen als zij deze onbevreesd tegemoet treedt. De uitdaging daarbij is dat de overheid zich kwetsbaar en zelfkritisch moet durven opstellen als de situatie daar om vraagt, maar dat zij tegelijkertijd daadkrachtig dient te blijven staan en strijden voor de kernwaarden van de democratische rechtsstaat.

Aanleiding

Aanleiding voor de bundel vormde recente voorbeelden van het grensoverschrijdend gedrag van verontwaardigde burgers. Denk aan mensen die tijdens een raadsvergadering over de komst van een azc het gemeentehuis bestormen, demonstranten die andersdenkenden of de politie belagen, en burgers die de deur van een partijleider bekladden, auto’s van wethouders in brand steken of burgemeesters kogelbrieven sturen.

De bundel zal onder andere input vormen voor nieuwe adviestrajecten van de ROB over democratie en digitalisering en de waarde van de rechtsstaat.

Presentatie

#WOEST is maandagavond 5 maart 2018 gepresenteerd in De Balie. Van de presentatie is een livestream en fotoverslag gemaakt. De gemaakte protestborden zijn te bekijken op I'm So Angry van het Iron Curtain Project.

Vervolg op #WOEST

Er is een vervolg op #WOEST. In de essaybundel 'Doen, durven of de waarheid' wordt dieper ingegaan op de vraag hoe waarheidsvinding te waarborgen in de democratie in het digitale tijdperk.

>Lees meer over Essaybundel: 'Doen, durven of de waarheid'

In de media

Bestuur-tips bij toenemende spanning in samenleving, Binnenlands Bestuur, 28 januari 2018
De 'boze burger' is juist erg betrokken bij de samenleving, Trouw, 5 maart 2018
Radio-interview met essayschrijver Alex Brenninkmeijer, Radio 1, 5 maart 2018, 08:40 uur
Radio-interview, 1 op 1, Sarah de Lange over #WOEST, Radio 1, 5 maart 2018, 11:30 uur
Experts: 'Luister nu eens echt naar de boze burger', NOS, 5 maart 2018
Zo werkt de wet van de groeiende woede, NRC, 5 maart 2018
Fokke & Sukke zijn boze burgers, NRC, 6 maart 2018
De Peiling: Nederlanders steeds bozer. Jij ook?, NH Radio, 6 maart 2018
Iedereen blij kan niet, Mare - Leids Universitair Weekblad, 8 maart 2018
Pechtold heeft geen benul van bezorgde burgers en populisme, RTLZ, 8 maart 2018
#Graaiers, De Groene Amsterdammer, 14 maart 2018
Het nut van politieke 'woede' voor een democratie, 28 april 2018, column in Elsevier (alleen toegang met Elsevier account)
Zeg maar burgeroorlog: burgers in de aanval, bestuur in de verdediging, Addie Schulte, juni 2017, De Nederlandse Boekengids (alleen toegankelijk voor abonnees van dNBg)

Op Sociale Vraagstukken

Dossier #Woest:

De verontwaardiging van burgers is een kans voor de democratische rechtsstaat, 5 maart 2018
Het ene meningsverschil is het andere niet, 12 april 2018
Boze burgers zijn geen speelballen van abstracte krachten, 20 april 2018

18 essays, geschreven door 25 experts

1. Ontevredenheid onder burgers: Intuïtieve en weloverwogen onrechtvaardigheidsoordelen, door Michèlle Bal (sociaal psycholoog en werkzaam bij algemene sociale wetenschappen aan de Universiteit Utrecht) en Kees van den Bos (hoogleraar sociale psychologie en hoogleraar empirische rechtswetenschap aan de Universiteit Utrecht).

2. Maatschappelijk onbehagen: Bron van boosheid? Door Eefje Steenvoorden (politiek socioloog en werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam).

3. Burgers op afstand? Naar een beter begrip van ontevreden burgers, door Roy Kemmers, Jeroen van der Waal en Willem de Koster (allen cultuursocioloog en werkzaam aan de Erasmus Universiteit Rotterdam).

4. Protest voorspellen is zo eenvoudig nog niet, door Jacquelien van Stekelenburg (hoogleraar sociale veranderingen en conflict aan de Vrije Universiteit Amsterdam).

5. De kracht van beschaafd protest: Een 19de -eeuws perspectief, door Maartje Janse (historica en werkzaam aan Universiteit Leiden).

6. Hoeveel media kan de democratie verdragen? Door Henri Beunders (historicus en hoogleraar ontwikkelingen in de publieke opinie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam).

7. Over Nut en nadeel van de democratie, door Sjaak Koenis (politiek filosoof en werkzaam aan de Universiteit van Maastricht).

8. Gewone geschillen, diepe disputen en polaristatie, door Jeroen de Ridder (filosoof en werkzaam aan de Vrije Universiteit Amsterdam).

9. Weerbare democratie, Europa en het vraagstuk van de antirechtsstatelijke partijen, door Bastiaan Rijpkema (rechtsfilosoof en werkzaam aan Universiteit Leiden).

10. Voorwaardelijk burgerschap, door Tamar de Waal (rechtsfilosoof en werkzaam aan de Erasmus Universiteit Rotterdam).

11. De opstand van tweederangs burgers, door Herman van Gunsteren (emeritus hoogleraar politieke theorieën aan Universiteit Leiden).

12. Weerbare politiek? Door Alex Brenninkmeijer (bijzonder hoogleraar institutionele aspecten van de rechtstaat aan de Universiteit Utrecht en lid van de Europese Rekenkamer in Luxemburg).

13. Een weerbare onderklasse: Boze burgers die 'zelfredzaam' zijn geworden, door Pieter Tops (hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg en lector politie en openbaar bestuur aan de Politieacademie).

14. Van kennen naar handelen, door Rob Witte (politicoloog en werkzaam als teamleider onderzoek bij Art.1/RADAR) en Ron van Wonderen (sociaal psycholoog en werkzaam bij het Verwey-Jonker Instituut).

15. Conflict als democratische kans: Handelingsrepertoire voor publieke conflicten, door Nanke Verloo (politicoloog en werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam).

16. Naar een veerkrachtige relatie tussen burger en overheid: Handelingsperspectieven voor de pubieke professional, door Corina Hendriks (politicoloog) en Niels-Ingvar Boer (bedrijfskundige) beiden werkzaam bij het CAOP, het kennis- en dienstencentrum op het gebied van arbeidszaken in het publieke domein.

17. Ontstaan, escalatie en de-escalatie van collectieve geweldsuitbarstingen, door Otto Adang (etholoog en hoogleraar veiligheid en collectief gedrag aan de Rijksuniversiteit Groningen en lector openbare orde; gevaarbeheersing aan de Politieacademie).

18. Besturen na de storm, door Miranda de Vries (burgemeester van Etten-Leur en raadslid van de ROB. Eerder was zij burgemeester van Geldermalsen), Jan Steurrijs (gemeentesecretaris van gemeente Geldermalsen) en Max Vermeulen (griffier van gemeente Geldermalsen).