Maak werk van evenwichtskunst bij besturen met akkoorden
Donderdag 12 maart is het advies 'Akkoord?! Besturen met akkoorden als evenwichtskunst' overhandigd aan premier Rutte. Het advies gaat over maatschappelijke vraagstukken die door het Rijk steeds vaker met verschillende overheden en maatschappelijke partijen worden opgepakt. Bijvoorbeeld vraagstukken op het terrein van klimaat, energie en zorgpreventie. Samen wordt gezocht naar oplossingen die uitmonden in een breed gedragen akkoord.
In het advies heeft de Raad voor het Openbaar Bestuur het proces van een aantal akkoorden geanalyseerd en tien aanbevelingen geformuleerd om dit proces te optimaliseren. Voorzitter Han Polman:
Als over enige tijd de samenleving weer zijn normale loop en routine kan oppakken, kunnen brede maatschappelijke akkoorden behulpzaam zijn om de ingrijpende gevolgen van de huidige maatregelen het hoofd te bieden en de samenleving weer op gang te brengen.
Besturen met akkoorden wenselijk en noodzakelijk
Uit de analyse van de Raad blijkt dat brede maatschappelijke akkoorden van grote waarde zijn. De rijksoverheid kan niet met gezag en resultaat besturen zonder een betekenisvolle inbreng van de samenleving en mede-overheden. Modern besturen is vooral ‘verbinden’. De Raad voor het Openbaar Bestuur raadt daarbij aan gebruik te maken van de energie, opvattingen, kennis, ervaringen en beïnvloedingsmogelijkheden van alle verbindingen in de samenleving. Brede maatschappelijke akkoorden als sturingsarrangement zijn hierbij niet alleen zeer welkom, maar ook noodzakelijk.
Evenwichtskunst
De Raad adviseert de rijksoverheid onder meer werk te maken van evenwichtskunst bij besturen met akkoorden. Het Rijk dient een balans te vinden tussen:
- onderhandelen versus verbinden
- openheid versus beslotenheid
- ‘in beton gegoten’ afspraken versus flexibiliteit/adaptiviteit
- globale afspraken op hoofdlijnen versus de regionale/lokale uitwerking daarvan.
Lees alle 10 de aanbevelingen in het advies 'Akkoord?! Besturen met akkoorden als evenwichtskunst'.
Animatiefilmpje
In dit animatiefilmpje wordt het advies kort toegelicht.
Akkoorden zijn een belangrijke manier om ingewikkelde maatschappelijke kwesties op te lossen.
Zo hebben we recent het Klimaatakkoord en het Nationaal Preventieakkoord voorbij zien komen.
De Raad voor het Openbaar Bestuur vindt dat akkoorden kunnen bijdragen aan betere besluiten die bovendien breed draagvlak hebben.
Ze betrekken alle belanghebbenden v——r de regering beleid maakt, en spelen dus een belangrijke rol in onze democratie.
De complexiteit van veel maatschappelijke problemen wordt steeds groter en de politieke versnippering zet verder door. Een oplossing voor een ingewikkeld probleem kan met een maatschappelijk akkoord toch gevonden worden.
De ROB heeft het proces van een aantal akkoorden geanalyseerd, en is tot enkele aanbevelingen gekomen om dit proces te optimaliseren.
Allereerst moeten alle belanghebbenden goed gerepresenteerd zijn: bedrijven, bestuurders, koepelorganisaties, vakbonden, maar ook informele partijen en groepen met innovatieve idee‘n.
Ook het parlement moet goed meegenomen en op de hoogte gehouden worden in het proces: zij vertegenwoordigen immers de burgers.
Het is belangrijk dat de burger zich herkent in maatschappelijke akkoorden. De burger onderhandelt waarschijnlijk niet mee, en wie niet aan tafel zit, staat op het menu.
De Rijksoverheid dient zich bewust te zijn van de meerdere rollen die zij vaak heeft, zoals: initiatiefnemer, mede-onderhandelaar, mede-financier en mede-uitvoerder.
Het betrekken van de politiek wordt vaak gezien als gevaar, omdat het de uitkomsten weer op losse schroeven kan zetten.
Maar het kan uiteindelijke leiden tot een evenwichtiger akkoord en effectievere maatregelen, met meer draagvlak.
Het betrekken van alle partijen, inclusief het parlement, betekent ook dat de onderhandelingen veel tijd kunnen kosten.
Maar dat is een investering die zich later terugbetaalt: zo worden feiten goed uitgezocht en wordt de achterban genoeg meegenomen.
Partijen aan tafel moeten geven en nemen. De belangrijkste punten voor hen eruit halen, en inleveren op punten die minder belangrijk zijn.
Tenslotte is het belangrijk dat een akkoord een goede balans heeft tussen harde afspraken enerzijds, en een flexibele invulling anderzijds.
En als het akkoord er eenmaal ligt, communiceer daar dan ook duidelijk over, zodat de maatschappij weet waar ze aan toe is.
Alle aanbevelingen voor het sluiten van een goed akkoord zijn te lezen in het advies: Akkoord?! Besturen met akkoorden als evenwichtskunst.